Inleiding

Met deze proefles krijg je een indruk van de opleiding MBO Verzorgende IG Kraamzorg (KZ). Je krijgt inzicht in de lesstof. Tijdens het lezen van de lesstof kun je jezelf testen door vragen te beantwoorden.

Persoonlijke verzorging, een intieme zaak

Als je opstaat, was je je en kleed je je aan. Het is prettig om schoon te zijn en er verzorgd uit te zien. De persoonlijke verzorging is een intieme gebeurtenis, iets dat je meestal alleen doet. Zelfs kleine kinderen die zichzelf al kunnen verzorgen, willen daarbij niet gestoord worden.

Wat houdt persoonlijke verzorging in?

Persoonlijke verzorging is alles wat je dagelijks doet om jezelf schoon en verzorgd aan de buitenwereld te presenteren. Je wast je onder de douche of aan de wastafel en je zorgt ervoor dat je kleren schoon zijn. Dit zijn heel vanzelfsprekende zaken waar je niet elke dag bij stilstaat.

Persoonlijke verzorging is belangrijk voor mensen om zich schoon, fris en zeker van zichzelf te voelen. Als mensen door een ziekte of handicap zichzelf niet meer persoonlijk kunnen verzorgen, moeten ze zich laten helpen bij iets heel eigens. Je kunt er als verzorgende veel aan doen om zorgvragers hierbij te ondersteunen. Je houdt bijvoorbeeld rekening met de wensen, gewoonten en gebruiken van de zorgvrager, en je benadert hem respectvol.

Als iemand zichzelf niet meer kan verzorgen en door anderen geholpen moet worden, brengt dat vaak gevoelens van schaamte met zich mee. Als verzorgende toon je hier begrip voor en probeer je zorgvragers zo veel mogelijk zelf te laten doen, met of zonder hulpmiddelen.

Methodisch werken bij de persoonlijke verzorging

Als professionele zorgverlener verleen je methodisch zorg. Dat betekent dat de zorgbehoefte van de zorgvrager het uitgangspunt vormt voor jouw aanbod. Jouw taken en acties sluiten precies aan bij de zelfzorgtekorten van de zorgvrager. Je houdt rekening met de wensen, gewoonten en gebruiken van de zorgvrager. Wat de zorgvrager nog zelf kan, laat je hem zelf doen. Om goed te blijven zien wat de zorgvrager nodig heeft, is het belangrijk dat je de zorg goed coördineert en steeds evalueert met de andere betrokkenen.

Zorgbehoefte inschatten

Voordat je iemand helpt bij de persoonlijke verzorging schat je in aan welke zorg hij behoefte heeft. Dat doe je door het zorgplan te lezen. Daarin staat wat de zorgvrager zelf nog kan en waarbij hij hulp nodig heeft. Dit hangt onder andere af van:

• spierkracht, coördinatie en balans van de zorgvrager;
• zelfzorgmogelijkheden van de zorgvrager. (Kan hij zonder hulp staan of zitten, bukken, handelingen uitvoeren en zich verplaatsen?);
• energie van de zorgvrager;
• conditie van de zorgvrager. (Is hij verzwakt of vermoeid? Heeft hij pijn?);
• cognitieve vermogens van de zorgvrager;
• oriëntatie van de zorgvrager. (Kan hij zich oriënteren, weet hij wie hij is, waar hij is, en hoe hij zichzelf persoonlijk moet verzorgen?).

In het zorgplan lees je ook wat de zorgvrager graag wil en wat hij gewend is.

• Wanneer wil hij zich wassen en aankleden?
• Welke verzorgings- of cosmetische producten gebruikt hij normaal: zeep, shampoo, deodorant?

Ten slotte vind je in het zorgplan informatie over de volgende zaken.

• Wil de zorgvrager dingen leren of weten over persoonlijke verzorging?
• Is de zorgvrager gemotiveerd om zichzelf persoonlijk te verzorgen?

Kind wassen, douchen en baden

Elk kind reageert weer anders op de lichamelijke verzorging door een 'vreemde' verzorgende. Het is jouw taak om ieder kind in de eerste plaats veiligheid te bieden.

Peuters
Peuters hechten aan vaste rituelen en gewoonten. Ze willen graag laten zien dat ze een eigen wil hebben. Douchen vinden ze soms onplezierig, omdat ze niet begrijpen waar de straal water vandaan komt. In bad kunnen ze lekker spelen. Veiligheid staat voorop, want peuters beseffen niet dat er heet water uit kranen komt en dat die kraan heet wordt. Ze kunnen uit bad vallen of verdrinken. Blijf daarom altijd bij ze.

Jij hebt een voorbeeldfunctie voor kinderen.

Kleuters
Kleuters willen graag alles zelf doen. Ze zijn ondernemend en gebruiken graag allerlei producten die ze in de badkamer vinden en die er aantrekkelijk uitzien. Haal daarom alle producten weg die ze niet mogen gebruiken. Geef hun onschuldige plastic flesjes met eigen producten en speeltjes. Blijf altijd bij kleuters in de badkamer tot ze helemaal klaar zijn.

Een schoolgaand kind
Een schoolgaand kind geniet vaak van de warmte en het comfort van een bad. Vaak zijn ze trots op hun eigen toiletartikelen. Ze willen graag zelfstandig en groot zijn en zichzelf zo veel mogelijk verzorgen. Dit is vaak het moment waarop je met hen kunt praten. Let op de veiligheid en blijf bij ze.

Pubers
Zodra kinderen in de puberteit komen, kunnen ze zich gaan schamen voor hun lichaam. Dit komt doordat hun lichaam tot volwassen proporties uitgroeit. Bied pubers privacy en probeer ze op een juiste manier te benaderen. Leg de puber uit waarom je hem wilt helpen met douchen of baden, en geef hem de kans te reageren en zijn mening daarover te geven. Als je absoluut hulp moet bieden om gezondheidsredenen, leg dan uit waarom. Zelfzorg is heel belangrijk voor de puber. Iedere puber heeft daarbij zijn eigen stijl en voorkeur, waar je rekening mee houdt.